Agorafobi, açık alanlar veya kalabalık yerlerde bulunma korkusudur. Kişinin kaçmanın zor olabileceği veya yardım alamayacağı durumlarda yoğun bir korku ve kaygı yaşadığı bir anksiyete bozukluğudur.

Agorafobisi olan kişiler, genellikle evden çıkmaktan veya belirli yerlerde bulunmaktan kaçınırlar. Genellikle açık alanlarda, kalabalık yerlerde veya evin dışındaki ortamlarda ortaya çıkan bu korku, kişinin günlük yaşamını önemli ölçüde etkileyebilir. Agorafobisi olan bireyler, bu tür ortamlardan kaçınma eğilimindedirler ve bu da sosyal, profesyonel ve kişisel yaşamlarını kısıtlayabilir.

Bu bozukluk, sadece dış mekanlarla sınırlı kalmaz; sinema salonları, toplu taşıma araçları, alışveriş merkezleri gibi kalabalık ve kapalı mekanlarda da yoğun korku ve kaygıya yol açabilir.

Agorafobi, genellikle panik bozukluğu ile ilişkilidir ve birçok kişi, panik atakların tetiklediği korku nedeniyle bu durumu geliştirir. Ancak, agorafobi sadece panik bozukluğu olan bireylerde değil, herhangi bir anksiyete bozukluğu olan kişilerde de ortaya çıkabilir.

Agorafobi, bireyin özgürlüğünü ve bağımsızlığını kısıtlayan ciddi bir durumdur. Korku, genellikle mantıksız ve aşırı olarak algılansa da, kişinin bu duyguları kontrol etmesi zor olabilir. Bu durum, kişinin günlük aktivitelerden kaçınmasına, evden çıkamamasına ve sonunda sosyal izolasyona yol açabilir. Agorafobi, tedavi edilmediğinde, yaşam kalitesini ciddi şekilde düşüren kronik bir rahatsızlık haline gelebilir.

DSM 5’e Göre Agorafobi Kriterleri,

A. Aşağıdaki beş durumdan en az ikisinde belirgin korku veya kaygı:

1.Toplu taşıma araçlarını kullanmak (örneğin, otomobil, otobüs, tren, gemi, uçak).

2.Açık alanlarda bulunmak (örneğin, park yerleri, pazar yerleri, köprüler).

3.Kapalı alanlarda bulunmak (örneğin, mağazalar, tiyatrolar, sinemalar).

4.Sırada beklemek veya kalabalıkta olmak.

5.Evden tek başına dışarı çıkmak.

B. Bu durumlar, kaçmanın zor olacağı veya yardımın bulunamayacağı korkusuyla sürekli olarak korku veya kaygı yaratır. Bu korkular, panik benzeri belirtilerin veya diğer engelleyici veya utandırıcı semptomların (örneğin, yaşlılarda düşme korkusu, inkontinans) ortaya çıkmasından kaynaklanabilir.

C. Agorafobik durumlar neredeyse her zaman korku veya kaygı yaratır.

D. Bu durumlar aktif olarak kaçınılır, bir yardımcıya ihtiyaç duyulur veya yoğun korku veya kaygı ile birlikte endure edilir.

E. Korku veya kaygı, duruma veya sosyal bağlamda karşılaşma tehdidi ile orantısızdır.

F. Korku, kaygı veya kaçınma sürekli olarak (tipik olarak 6 ay veya daha uzun süre) devam eder.

G. Korku, kaygı veya kaçınma klinik olarak belirgin bir sıkıntıya veya sosyal, mesleki veya diğer önemli işlevsellik alanlarında bozulmaya neden olur.

H. Eğer başka bir tıbbi durum (örneğin, enflamatuvar bağırsak hastalığı, Parkinson hastalığı) varsa, korku, kaygı veya kaçınma açıkça aşırıdır.

I. Korku, kaygı veya kaçınma başka bir zihinsel bozuklukla daha iyi açıklanamaz; örneğin, spesifik bir fobiyle sınırlı değildir; sosyal fobideki gibi yalnızca sosyal durumlarla sınırlı değildir; obsesif-kompulsif bozukluktaki gibi obsesyonlarla ilişkili değildir; travma sonrası stres bozukluğundaki gibi travmatik olayların hatırlatıcıları ile sınırlı değildir; veya ayrılma anksiyetesi bozukluğundaki gibi ayrılma korkusu ile sınırlı değildir.

AGORAFOBİ BELİRTİLERİ NELERDİR?

 Agorafobi yaşayan kişi, yoğun bir korku ve kaygı yaşadığı anksiyete bozukluğunun içindedir. Bu sebeple anksiyete bozukluklarıyla benzer belirtiler gösterir.

Fiziksel Semptomlar

Çarpıntı (Hızlı Kalp Atışı): Kişi yoğun korku anında kalp atışlarının hızlandığını hissedebilir.

Terleme: Özellikle avuç içlerinde ve vücutta aşırı terleme.

Titreme veya Sarsılma: Korku anında vücutta titreme veya sarsılma.

Nefes Darlığı veya Boğulma Hissi: Kişi nefes almakta zorlanabilir veya boğuluyormuş gibi hissedebilir.

Göğüs Ağrısı veya Rahatsızlığı: Göğüs bölgesinde sıkışma veya ağrı hissi.

Mide Bulantısı veya Karın Ağrısı: Mide bulantısı, karın ağrısı veya sindirim sorunları.

Baş Dönmesi, Sersemlik veya Bayılma Hissi: Kişi kendini başı dönüyormuş veya bayılacakmış gibi hissedebilir.

Sıcak veya Soğuk Basması: Ani sıcak veya soğuk hissetme.

Uyuşma veya Karıncalanma: Vücutta uyuşma veya karıncalanma hissi.

Kas Gerginliği: Kaslarda gerginlik veya kasılma.

Duygusal Semptomlar

Yoğun Korku veya Panik: Belirli durumlardan veya yerlerden kaçınmaya yönelik yoğun korku.

Kontrolünü Kaybetme veya Delirme Korkusu: Kişi kontrolünü kaybedeceği veya çıldıracağı hissine kapılabilir.

Ölüm Korkusu: Kişi ani bir şekilde öleceği korkusunu yaşayabilir.

Gerçeklikten Kopma Hissi (Derealizasyon): Çevresindeki şeylerin gerçek olmadığını hissetme.

Kendini Gerçek Dışı Hissetme (Depersonalizasyon): Kendi vücudunu veya duygularını gerçek dışı veya uzak hissetme.

Yardım Alamama Korkusu: Kişi yardımın bulunamayacağı veya kendisine ulaşamayacağı korkusunu yaşayabilir.

Davranışsal Belirtiler

Kaçınma Davranışları: Kişi korktuğu durumlardan veya yerlerden kaçınmak için çaba gösterebilir. Örneğin, toplu taşıma araçlarını kullanmaktan kaçınma, kalabalık yerlerden uzak durma veya yalnız dışarı çıkmama.

Güvenli Bölgeler Belirleme: Kişi kendini güvende hissettiği belirli alanlarda (genellikle evde) kalma eğilimindedir.

Güvenlik Nesneleri veya Kişileri Yanında Bulundurma: Kişi yanında bir aile üyesi veya arkadaş bulundurmak veya belirli eşyaları taşımak suretiyle kendini güvende hissetmeye çalışabilir.

Sosyal Etkiler

Sosyal İzolasyon: Kişi, korku ve kaygı nedeniyle sosyal etkinliklerden ve ilişkilerden uzak durabilir.

İş veya Okul Performansında Düşüş: Agorafobi, iş veya okul hayatında yansıdığı için ister istemez performans düşüşüne yol açmaktadır.

Günlük Aktivitelerde Zorluk: Bu kişiler, alışveriş yapmak, işe gitmek veya diğer günlük aktiviteleri gerçekleştirmekte zorluk yaşamaktadır.

AGORAFOBİ NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Agorafobi, kişinin yaşam kalitesini ciddi şekilde etkileyebilen bir anksiyete bozukluğudur. Uygun ve profesyonel tedavi yöntemleri ile bu durum yönetilebilir ve üstesinden gelinebilmektedir.

Psikoterapi

Psikoterapi, agorafobinin üstesinden gelmeye olanak tanır. Profesyonel psikolojik destek ile düzenli seans süreci sayesinde kişinin yaşam kalitesinde iyileşme ve agorafobinin üstesinden gelmek mümkün olmaktadır. Bu aşamada psikoterapinin farklı ekollerinden yararlanılarak kişiye en uygun terapi yöntemi ile süreç sağlıklı ruhsal yapıya dönüştürülür.

Farmakolojik Tedavi

Agorafobi tedavisinde kullanılan ilaçlar, genellikle anksiyete ve depresyon belirtilerini hafifletmek için kullanılır. İlaç tedavisi gerekli olduğunda terapilerle birlikte uygulanarak iyileşmeye kavuşulur.

Bedensel Egzersizler

Bir çeşit fobi olan ve yoğun kaygıyı içeren agorafobide, kişinin kendini rahatlatabilmesi ve sürecin yönetilebilir olması açısından iyileşmeye katkı sağlamaktadır. Derin nefes alma, kas gevşetme veya meditasyon gibi, anksiyete düzeyini düşürmeye yardımcı olmaktadır.

‘’Agorafobi tedavisi, bireyin ihtiyaçlarına ve belirtilerine göre özelleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir. Her birey özel ve biriciktir. Yukarıda anlatılanlar ile bakış açısı katmak ve farkındalık amaçlamaktadır. Agorafobi yaşadığınızı düşünüyorsanız, profesyonel yardıma baş vurmak en uygun ve sağlıklı çözüm yolu olacaktır.’’

Kl.Psk.İlyada Gençer