Klostrofobi; kişinin dar, kapalı veya sınırlı alanlarda bulunmaktan yoğun bir korku ve kaygı yaşadığı bir anksiyete bozukluğudur. Bu durum, genellikle kapalı veya dar alanlarda hapsolma, nefes alamama veya kaçamama korkusuyla ilişkilidir. Kişiler asansör, tünel, metro veya tren gibi kapalı alanlarda bulunmaya karşı ciddi bir kaygı veya korku hissetmektedirler. Bu yoğun kaygıyla beraber kontrolü kaybetme duygusu ciddi bir korkuya sebep olmaktadır. Klostrofobi, kişinin günlük yaşamını önemli ölçüde etkilemektedir. Sosyal, profesyonel ve kişisel yaşamında kısıtlamalara yol açar. Kişi seyahat planlarken veya sosyal aktivitelerde bulunurken hem kendini bazen de çevresini büyük ölçüde kısıtlamak zorunda kalmaktadır.

DSM-5 Kriterlerine Göre Spesifik Fobi (Klostrofobi)

A. Belirli bir nesne veya durumdan (örneğin, uçma, yükseklikler, hayvanlar, enjeksiyonlar, kan görme) belirgin ve sürekli bir korku veya kaygı duyma. Klostrofobi durumunda, bu nesne veya durum kapalı veya dar alanlardır.

B. Fobik nesne veya durum neredeyse her zaman hemen bir korku veya kaygı tepkisini tetikler. Klostrofobi olan kişiler, dar veya kapalı alanlarla karşılaştıklarında yoğun bir korku veya panik yaşarlar.

C. Fobik nesne veya durum aktif olarak kaçınılır veya yoğun bir korku veya kaygı ile endure edilir. Klostrofobi durumunda, kişi kapalı veya dar alanlardan kaçınır veya bu alanlarda bulunmak zorunda kaldığında aşırı rahatsızlık hisseder.

D. Korku veya kaygı, gerçek tehlike veya sosyal bağlamla orantısızdır. Klostrofobi olan kişilerin korkuları, genellikle kapalı alanların gerçek tehlikesine kıyasla aşırı ve irrasyoneldir.

E. Korku, kaygı veya kaçınma sürekli olarak 6 ay veya daha uzun süre devam eder.

F. Korku, kaygı veya kaçınma, klinik olarak belirgin bir sıkıntıya veya sosyal, mesleki veya diğer önemli işlevsellik alanlarında bozulmaya neden olur. Klostrofobi, kişinin sosyal hayatını, işini veya günlük aktivitelerini ciddi şekilde etkileyebilir.

G. Korku, kaygı veya kaçınma başka bir zihinsel bozuklukla daha iyi açıklanamaz; örneğin, obsesif-kompulsif bozukluk (obsesyonlarla ilişkili korkular), travma sonrası stres bozukluğu (travmatik olayların hatırlatıcıları ile ilişkili korkular) veya ayrılma anksiyetesi bozukluğu (ayrılma korkusu) gibi.

Klostrofobiyi Tetikleyen Bazı Durumlar:

Asansörler: Dar ve kapalı bir alan olduğu için, asansörler klostrofobi belirtilerini tetikleyebilir.

Küçük Odalar: Küçük, penceresiz veya kilitli odalar.

MR veya CT Taramaları: Tıbbi görüntüleme cihazları, dar ve kapalı alanlarda yapılan taramalar sırasında klostrofobiyi tetikleyebilir.

Uçak Kabinleri: Uçak içindeki dar ve sınırlı alanlar.

Tüneller: Uzun tünellerden geçme korkusu.

Dolaplar veya Depolama Alanları: Küçük ve kapalı depolama alanları.

Klostrofobinin Nedenleri:

Klostrofobi, çeşitli nedenlerle ortaya çıkabilir. Bu nedenler genellikle bireysel deneyimlerle ve genetik özelliklerle ilişkili olabilir.

Travmatik Deneyimler: Geçmişte kapalı bir alanda hapsolma, nefes alamama veya kaçamama gibi travmatik deneyimler, klostrofobi gelişimine yol açabilir.

Genetik Yatkınlık: Ailede anksiyete bozuklukları öyküsü olan bireylerde klostrofobi gelişme riski daha yüksek olabilir.

Öğrenme ve Koşullanma: Küçük yaşlarda kapalı alanlarla ilgili olumsuz deneyimleri dinleme ve buna maruz kalma klostrofobi gelişimine zemin hazırlayabilir.

KLOSTROFOBİ- KAPALI ALAN KORKUSU BELİRTİLERİ NELERDİR?

Fiziksel Belirtiler

Çarpıntı: Kişi kalp atışlarının hızlandığını hissedebilir.

Terleme: Aşırı terleme, özellikle avuç içlerinde ve vücutta.

Titreme: Vücutta titreme veya sarsılma.

Nefes Darlığı: Kişi nefes almakta zorlanabilir veya boğuluyormuş gibi hissedebilir.

Baş Dönmesi: Kişi kendini başı dönüyormuş veya bayılacakmış gibi hissedebilir.

Mide Bulantısı: Mide bulantısı veya karın ağrısı.

Göğüs Ağrısı: Göğüs bölgesinde sıkışma veya ağrı.

Kas Gerginliği: Kaslarda gerginlik veya kasılma.

Uyuşma veya Karıncalanma: Vücutta uyuşma veya karıncalanma hissi.

Psikolojik Belirtiler

Yoğun Korku veya Panik: Kapalı alanlarda bulunmaktan yoğun korku ve panik yaşama.

Kontrolünü Kaybetme Korkusu: Kişi kontrolünü kaybedeceği veya çıldıracağı korkusuna kapılabilir.

Ölüm Korkusu: Ani bir şekilde öleceği korkusu.

Gerçeklikten Kopma Hissi (Derealizasyon): Çevresindeki şeylerin gerçek olmadığını hissetme.

Kendini Gerçek Dışı Hissetme (Depersonalizasyon): Kendi vücudunu veya duygularını gerçek dışı veya uzak hissetme.

Yardım Alamama Korkusu: Kişi yardımın bulunamayacağı veya kendisine ulaşamayacağı korkusunu yaşayabilir.

KLOSTROFOBİ TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Klostrofobi tedavisinde kullanılan yöntemler, genellikle psikoterapi ve ilaç tedavisinin kombinasyonunu içerebilmektedir.

Psikoterapi: Kapalı alan korkusunu psikoterapi yöntemleri ile yenmek mümkündür. Uzman ile birlikte planlanan terapi sürecinde yararlanılan ekoller arasında en çok bilişsel davranışçı terapi ile maruz bırakma, üstüne gitme, travmatik deneyimler ve etkin baş etme yöntemleri ile kişi kapalı alan korkusunun üstesinden gelebilmektedir. Terapi sürecinde düzenli devamlılık sağlamak kişinin hayat kalitesine katkı sağlar ayrıca iyileşme süresi kişiden kişiye farklılık gösterebilmektedir.

Farmakolojik Tedavi: Psikiyatri uzmanının uygun gördüğü anksiyete,kaygı veya depresyon belirtilerini hafifletmek için farmakolojik tedaviden yararlanılmaktadır.

‘’Kapalı Alan Korkusu tedavisi, bireyin ihtiyaçlarına ve belirtilerine göre özelleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir. Her birey özel ve biriciktir. Yukarıda anlatılanlar ile bakış açısı katmak ve farkındalık kazandırmak amaçlanmaktadır. Klostrofobi(Kapalı Alan Korkusu) yaşadığınızı düşünüyorsanız, profesyonel yardıma baş vurmak en uygun ve sağlıklı çözüm yolu olacaktır.’’

Kl.Psk. İlyada Gençer