Panik bozukluğu, beklenmedik ve kontrol edilemeyen panik ataklarla karakterize edilen bir anksiyete bozukluğudur. Bu ataklar, yoğun korku, endişe ve fiziksel semptomlarla birlikte gelir, kişinin günlük yaşamını etkiler ve yaşam kalitesini düşürür.

Panik bozukluk; anksiyetenin yükselmesiyle beraber, zihnin ve bedenin kendini savunma haline geçip alarm vermesi durumudur.

Bu alarm durumuna ''atak'' adı verilir. Yoğun kaygı, korku ve bir şey olacak düşünceleriyle gelen panik atak çok hızlı şekilde kişinin kaygısını en üst seviyeye taşır ve ortalama 10 dakika içinde pik noktasına ulaşır. Çoğunlukla ortalama 30 dakika sonra kendiliğinden geçen bu atak hali kişi için oldukça zor ve yıpratıcıdır. Korku, anksiyete ve yoğun endişe ile tetiklenen bedensel belirtiler, kişinin hastanelerin aciline taşınmasına yol açar ve bedensel şikayetlerin gerçekliğini araştırmak için sık sık hastanelerin kardiyoloji, gastroenteroloji gibi bölümlerini ziyaret edebilir. Yaşadığı atak o kadar şiddetli ve gerçektir ki bedensel bir bozukluk olmadığını kabul etmek ile çelişkiye düşebilir. Kişi yaşadığı panik atağın tekrarlanma ihtimalinden yoğun derecede korku ve kaygı duyar. Tekrarlanmasından duyulan kaygı her geçen gün artar ve bu da daha çok korkmasına yol açarak yineleyen panik ataklar ile kişiyi çıkmaza sürükler. Yaşadığı bu atak ihtimalinden korku hali zamanla kişiyi keyif aldığı aktivitelerden uzaklaştırır, sosyal faaliyetlerini azaltır ilerleyen dönemlerde evden çıkamayacak duruma getirebilir.

Panik Atakların Sebebi Nedir?

Panik atakların nedenleri arasında genetik, biyolojik, çevresel ve psikolojik faktörlerin kombinasyonu rol oynamaktadır. Stresli yaşam olayları, travma, genetik yatkınlık gibi faktörler panik atak riskini artırabilir.

Panik Bozukluğunun Tanısı Nasıl Konur?

Panik bozukluğunun tanısı, bir mental sağlık profesyoneli tarafından klinik görüşmeler ve belirli tanı ölçütlerine dayanarak konulur. Kişinin semptomları, atakların sıklığı ve şiddeti değerlendirilir. Bu süreçte fiziksel sağlık sorunlarının dışlanması da önemlidir.

DSM 5'e Göre Tanı Kriterleri:

A. Yinelenen beklenmedik panik atakları. Bir panik atağı, dakikalar içinde doruğa ulaşan ve o sırada aşağıdaki belirtilerden dördünün (ya da çoğunun) ortaya çıktığı, birden yoğun bir korku ya da yoğun bir içsel sıkıntının bastırdığı durumdur:

1.    Çarpıntı, kalbin küt küt atması ya da kalp hızının artması

2.    Terleme

3.    Titreme ya da sarsılma

4.    Soluğun daraldığı ya da boğuluyor gibi olma durumu

5.    Soluğun tıkanması durumu

6.    Göğüs ağrısı ya da göğüste sıkışma

7.    Bulantı ya da karın ağrısı

8.    Baş dönmesi, ayakta duramama, sersemlik ya da bayılacak gibi olma durumu

9.   Terleme, titreme, ürperme ya da ateş basması durumu

10. Uyuşmalar

11. Gerçekdışılık (kendinden kopma ya da yabancılaşma durumu)

12. Denetimi yitirme ya da çıldırma korkusu

13. Ölüm korkusu

B. Ataklardan en az birinden sonra, diğerlerinden biri ya da her ikisi de bir ay (ya da daha uzun bir süreyle) olur:

1. Başka panik atakların olacağı ya da bunların olası sonuçlarıyla (örn. denetimi yitirme, kalp krizi geçirme, çıldırma) ile ilgili sürekli bir kaygı duyma, tasalanma.

2. Ataklarla ilgili olarak, uyum bozukluğu ile giden davranış değişiklikleri (örn. spor yapmaktan ya da tanıdık, bildik olmayan durumlardan kaçınma gibi panik atağı geçirmekten kaçınmak için tasarlanmış davranışlar) gösterme.

C. Bu bozukluk, bir maddenin (örn. kötüye kullanılan bir madde, bir ilaç) ya da başka sağlık durumunun (örn. hipertiroit, kalp-akciğer hastalıkları) belirtilerine bağlanamaz.

D. Bu bozukluk başka bir bozuklukla açıklanamaz.

PANİK BOZUKLUĞU BELİRTİLERİ NELERDİR?

Panik bozukluğu, ani ve yoğun korku veya endişe atakları ile karakterizedir. Bu ataklar, beklenmedik bir şekilde ortaya çıkar ve kişinin günlük yaşamını ciddi şekilde etkiler.

Duygusal Semptomlar

Ani ve Yoğun Korku Atakları: Panik bozukluğu olan bireyler, ani ve şiddetli korku atakları yaşarlar. Bu ataklar, beklenmedik bir şekilde ortaya çıkar ve sıklıkla bir öncü belirti olmaksızın gelir. Kişi, birdenbire yoğun bir korku veya panik hissi yaşar.

Korku ve Endişe: Panik ataklar sırasında kişi yoğun bir korku veya endişe hisseder. Bu korku, genellikle kişinin ölüm veya delirme korkusu gibi irrasyonel düşüncelere yol açabilir.

Kontrol Kaybı Korkusu: Panik ataklar sırasında kişi kontrolünü kaybedeceğinden veya çıldıracaktan endişe edebilir. Bu, atakların yaşandığı anda yaşanan gerçek dışı bir korku olabilir.

Gerçek Dışı Duygular: Panik ataklar sırasında kişi kendini gerçek dışı hissedebilir veya çevresinde olan bitenlerin gerçekliğinden şüphe edebilir.

Davranışsal Semptomlar

Sürekli Endişe Hali: Panik atakların tekrarlanmasıyla, kişi sürekli bir endişe durumunda olabilir. Bu endişe, bir sonraki atak ne zaman olacak veya nasıl başa çıkılacağı konusundaki korkuları kapsar.

Kaçınma Davranışları: Panik atakları tetikleyebileceğini düşündükleri durumlardan kaçınma eğilimi gösterebilirler. Örneğin, kalabalık yerlere gitmekten veya açık alanlarda bulunmaktan kaçınabilirler.

Fiziksel Semptomlar

Kalp Çarpıntısı ve Nefes Darlığı: Panik ataklar sırasında kalp hızı artar ve kişi kalp çarpıntısı hisseder. Nefes alma güçlüğü, boğulma hissi veya nefes alamama duygusu da sıkça yaşanır.

Terleme ve Titreme: Kişi, panik atak sırasında yoğun terleme ve titreme hisseder. Bu, vücudun savunma mekanizmalarının bir parçası olarak ortaya çıkar.

Mide Rahatsızlıkları: Panik ataklar sırasında mide bulantısı, karın ağrısı veya sindirim sorunları da yaygın olarak görülür.

Baş Dönmesi ve Sersemlik: Kişi baş dönmesi veya sersemlik hissi yaşayabilir. Bu, vücuttaki stres tepkisinin bir sonucu olabilir.

PANİK BOZUKLUĞU NASIL TEDAVİ EDİLİR?

Panik bozukluğunun tedavisi, kişinin özelliklerine, semptomlarına ve yaşam tarzına bağlı olarak değişiklik gösterebilir. Tedavi sürecinde bir bütün olarak ele alınmalı ve kişiye özgü bir yaklaşım benimsenmelidir. Tedaviye yanıt genellikle zaman alır ve sabır gerektirir, ancak uygun tedavi ve destekle, panik bozukluğunun semptomları kontrol altına alınır ve kişi daha kaliteli ve sağlıklı bir yaşam sürdürür.

Psikoterapi

Psikoterapi süreci kişinin sorununa ilişkin psikolojik örüntüleri ortaya çıkartarak kalıcı bir iyileşmeyi hedeflemektedir.  Panik bozukluğun sebep olduğu atakların altındaki irrasyonel düşünceleri tanımayı, sorgulamayı ve değiştirmeyi hedeflemektedir. Ayrıca, kişinin panik ataklarla başa çıkma becerilerini geliştirmesine yardımcı olarak iyileşmeyi sağlamaktadır.

 Farmakolojik Destek

Psikiyatrik görüş sonrasında önerilen ilaçlar uzmanın yönlendirmesine uygun biçimde kullanılmalıdır. Antidepresanlar, panik atakların sıklığını ve şiddetini azaltabilir. Anksiyolitikler, acil durumlarda ve diğer tedavilerin yanı sıra kullanılabilir. Beta-blokerler, kalp atışlarını yavaşlatarak fiziksel semptomların şiddetini azaltabilir.

Panik Ataklarıyla Başa Çıkma Stratejileri:

Nefes Egzersizleri

Derin Nefes Almak: Bir panik atak sırasında, derin ve yavaş nefes almak, vücudu sakinleştirmek ve stresi azaltmak için etkili bir yöntemdir.

4-7-8 Nefes Tekniği: Bu teknikte, dört saniye boyunca nefes alınır, yedi saniye boyunca nefes tutulur ve sekiz saniye boyunca nefes verilir. Bu, vücudu rahatlatmak için kullanılabilir.

Dikkat Dağıtma Teknikleri

Zihinsel Odaklanma: Bir panik atak sırasında, dikkatinizi başka bir şeye odaklamak, örneğin çevrenizdeki nesneleri veya bir nesneyi tanımlamak, sizi olayların dışında tutabilir.

Sayma veya Harf Oyunları: Basit matematiksel hesaplamalar yapmak veya harf oyunları oynamak, zihninizin meşgul olmasına ve panik atak semptomlarını azaltmaya yardımcı olabilir.

Olumlama Tekniği

Olumlama: Kendinize olumlu ifadeler  tekrarlamak, sakinleşmenize ve kendinizi daha güçlü hissetmenize yardımcı olur.

Gerçekçi Olmak: Panik ataklarınız sırasında gerçekleşen duyguları ve düşünceleri tanıyın, ancak aşırı dramatize etmemeye çalışın. Bu düşünce biçimi sizi daha fazla rahatlatacaktır.

Fiziksel Aktiviteler

Yürüyüş veya Hafif Egzersiz: Düşük yoğunluklu egzersiz yapmak, vücuttaki stresi azaltır ve endorfin salınımını artırarak ruh halinizi iyileştirebilir.

Düzenli Dinlenme ve Uyku: Yeterli uyku almak ve dinlenmek, vücudunuzun stresle başa çıkma yeteneğini artırabilir.

''Panik ataklarıyla başa çıkma stratejileri, kişinin bireysel ihtiyaçlarına ve yaşam tarzına göre uyarlanabilir. Bu stratejileri düzenli olarak uygulamak, panik atakların sıklığını azaltabilir ve yaşam kalitesini iyileştirebilir. Unutmayın ki, herkes biriciktir, size en uygun tedavi yöntemini uzmanınız ile belirleyerek panik ataklardan kurtulabilirsiniz.''

Kl. Psk. İlyada Gençer