Anoreksiya Nervoza, kişinin kilo alma korkusu ve vücut ağırlığını aşırı derecede kontrol etme ihtiyacı nedeniyle kendini aç bıraktığı ciddi bir yeme bozukluğudur. Bu durum, fiziksel sağlığı ciddi şekilde tehlikeye atarken, aynı zamanda psikolojik sağlık üzerinde de derin etkiler bırakır. Anoreksiya Nervoza genellikle ergenlik veya genç yetişkinlik döneminde başlar ve kadınlarda erkeklere oranla daha sık görülür.

Anoreksiya Nervoza'nın Nedenlerine Bir Bakış:

Anoreksiya Nervoza'nın nedenleri genellikle çok faktörlüdür. Elbette tek bir sebebe bağlı olamamakla beraber biyolojik, psikolojik ve çevresel etmenlerin bir kombinasyonu sonucu ortaya çıkmaktadır. Ancak yeme bozukluğunun psikolojik nedenlerine bakmak ve çevresel etmenlerini göz ardı etmemek farkındalık açısından büyük önem taşımaktadır.

Psikolojik Faktörler:

Düşük özsaygı ve kendine güven eksikliği

Mükemmeliyetçilik ve aşırı başarı beklentisi

Kontrol ihtiyacı: Vücut ağırlığı ve yeme alışkanlıkları üzerinde kontrol sağlama isteği

Travmatik deneyimler

Duygusal stres

Çevresel Faktörler:

Kültürel güzellik standartları

Medyanın etkisi

Aile dinamikleri: Aşırı koruyucu veya eleştirel ebeveynler

Sosyal baskılar

Akran etkisi

Anoreksiya Nervoza DSM-5‘e Göre Tanı Kriterleri:

1.Kilo alma veya şişmanlama korkusuyla sürekli olarak düşük vücut ağırlığını koruma

2.Vücut ağırlığı veya şekli konusunda yoğun bir korku ve bu konuda sürekli düşünme

3.Kişinin vücut ağırlığını veya şeklini algılayışında ciddi bozukluk, kendini aşırı kilolu olarak görme veya düşük vücut ağırlığının ciddiyetini inkar etme.

ANOREKSİYA NEVROZA BELİRTİLERİ NELERDİR?

Anoreksiya Nervoza, hem fiziksel hem de psikolojik sağlığı ciddi şekilde etkileyen karmaşık bir yeme bozukluğudur. Belirtiler geniş bir yelpazede görülebilir ve tedavi edilmediğinde hayatı tehdit eden komplikasyonlara yol açabilir. Erken teşhis ve uygun tedavi, anoreksiya nervozanın üstesinden gelmek için kritiktir. Bu nedenle, belirtiler fark edildiğinde profesyonel yardım almak çok önemlidir. 

FİZİKSEL BELİRTİLER

Aşırı Kilo Kaybı ve Zayıflık: Kişinin yaşına, boyuna ve genel sağlığına göre aşırı derecede düşük vücut ağırlığına sahip olması. Sürekli olarak kilo vermeye çalışmak ve kilo kaybını sürdürmek.

Yorgunluk ve Enerji Eksikliği: Genel enerji seviyelerinde belirgin bir düşüş. Günlük aktivitelerde bile aşırı yorgunluk hissetme.

Baş Dönmesi ve Bayılma: Düşük kan basıncı ve kan şekeri seviyeleri nedeniyle baş dönmesi. Bayılma ve sersemlik hissi.

Saç ve Cilt Problemleri: Saç dökülmesi ve saçın incelmesi. Kuru, soluk ve sararmış cilt. Tırnakların zayıf ve kırılgan olması.

Soğuk İntoleransı: Normal sıcaklıkta bile üşüme hissi. Ellerde ve ayaklarda soğukluk.

Menstrüasyonun Durması (Amenore): Kadınlarda adet döngüsünün durması. Hormonal dengesizlikler nedeniyle kısırlık riski.

Kas Kaybı ve Kemik Yoğunluğunda Azalma (Osteoporoz): Kas kütlesinde belirgin bir azalma. Kemiklerin zayıflaması ve kırılma riskinin artması.

Kalp Problemleri: Yavaş kalp atışı (bradikardi). Düşük tansiyon ve elektrolit dengesizlikleri. Kalp yetmezliği riski.

PSİKOLOJİK BELİRTİLER

Yeme Miktarını Ciddi Şekilde Kısıtlama: Yemek porsiyonlarını aşırı derecede küçültme. Yemek yemekten kaçınma veya yemek yeme davranışını gizleme.

Kalori ve Besin İçeriğini Sürekli Hesaplama: Tüketilen her besinin kalori ve besin içeriğini takıntılı bir şekilde izleme.Yüksek kalorili yiyeceklerden kaçınma.

Vücut Ağırlığına ve Şekline Aşırı Odaklanma: Vücut imajına ilişkin sürekli endişe duyma. Kendini sürekli olarak şişman hissetme ve aynada kendini olumsuz görme.

Aşırı Egzersiz Yapma: Kilo verme veya kilosunu koruma amacıyla aşırı derecede egzersiz yapma. Egzersiz programını aksatmaktan korkma.

Yemek Yeme Konusunda Yalan Söyleme: Yemek yeme alışkanlıkları hakkında aile ve arkadaşlarına yalan söyleme.Yemek yememek için bahaneler uydurma. 

Yiyecek ve Yemekle İlgili Obsesif Düşünceler: Yemek yeme veya yememe hakkında sürekli düşünme. Yemek tarifleri toplama veya yiyeceklerle ilgili konulara aşırı ilgi gösterme.

Sosyal Aktivitelerden Kaçınma: Yemek içeren sosyal etkinliklere katılmaktan kaçınma. Yalnız yemek yeme veya yemek yeme konusunda izole olma.

DAVRANIŞSAL BELİRTİLER

Yemekle İlgili Ritüeller: Yiyecekleri küçük parçalara ayırma, belirli bir sırayla yeme veya yiyecekleri belirli bir şekilde düzenleme gibi ritüeller geliştirme.

Güvensiz ve Kontrol Dışı Hissetme: Yemek yeme ve vücut ağırlığı kontrolü üzerinde aşırı kontrol sağlama isteği.

Telafi Edici Davranışlar: Yemek yedikten sonra kendini kusturma, laksatif veya diüretik kullanma gibi telafi edici davranışlarda bulunma.

SOSYAL ETKİLER

Sosyal İzolasyon: Aile, arkadaşlar ve sosyal çevre ile olan ilişkilerde bozulma. Yalnızlık ve izolasyon hissi.

Okul ve İş Performansında Düşüş: Dikkat ve konsantrasyon problemleri nedeniyle okul veya iş performansında azalma.Yeme bozukluğu nedeniyle eğitim veya işten uzak kalma.

Günlük Aktivitelerde Zorluk: Günlük rutin işlerde bile enerji eksikliği ve yorgunluk nedeniyle zorluk yaşama.

ANOREKSİYA NEVROZA TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Anoreksiya Nervoza, kişinin kilo alma korkusu ve vücut ağırlığını aşırı derecede kontrol etme ihtiyacı nedeniyle kendini aç bıraktığı ciddi bir yeme bozukluğudur. Bu durum, fiziksel sağlığı ciddi şekilde tehlikeye atarken, aynı zamanda psikolojik sağlık üzerinde de derin etkiler bırakır. Tedavi süreci, multidisipliner bir yaklaşım gerektirir. Bireyin fiziksel, psikolojik ve beslenme ihtiyaçlarına odaklanır.

Psikoterapi

Genel olarak anoreksiya nevroza yaşayan bireylerde aile desteği iyileşme sürecinde büyük önem taşır. Bu konuda bilinçli ve destekleyici olmak, kişi için sürecin daha yönetilebilir olmasına olanak tanır. Hayati tehlike barındıran bu ruhsal bozuklukta farkındalık, takip, iletişim becerisi önem arz eder.

Beslenme Danışmanlığı

Beslenme danışmanlığı, anoreksiya nervoza tedavisinin önemli bir parçasıdır. Diyetisyenler, bireyin sağlıklı yeme alışkanlıkları geliştirmesine ve dengeli beslenme planları oluşturmasına yardımcı olur.

Farmakolojik Tedavi

Anoreksiya nervoza tedavisinde ilaç tedavisi, psikoterapi ile birlikte kullanıldığında etkili olabilir. İlaçlar, depresyon ve anksiyete gibi eşlik eden psikiyatrik belirtileri hafifletmeye yardımcı olabilir.

Yatarak Tedavi

Ciddi vakalarda, bireyin güvenliğini sağlamak ve yoğun tedavi uygulamak için yatarak tedavi gerekebilir. Yatarak tedavi, bireyin sürekli olarak tıbbi ve psikolojik destek almasını sağlar. Tedavi sürecinde tıbbi gözetim altındaki bireyin sağlık durumu yakından izlenir ve gerektiğinde tıbbi müdahaleler yapılır.

Bu tedavi, genellikle aşağıdaki durumlarda önerilir:

Ciddi Kilo Kaybı: Bireyin vücut ağırlığı, sağlığı ciddi şekilde tehdit edecek düzeyde düşükse.

Tıbbi Komplikasyonlar: Elektrolit dengesizlikleri, kalp problemleri veya diğer ciddi tıbbi durumlar mevcutsa.

Psikiyatrik Kriz: İntihar düşünceleri veya ciddi depresyon belirtileri varsa.

‘’Yeme bozukluğu olan Anoreksiya Nevrozanın iyileşme süreci, bireyin ihtiyaçlarına ve belirtilerine göre özelleştirilmiş bir yaklaşım gerektirir. Her birey özel ve biriciktir. Yukarıda anlatılanlar ile bakış açısı katmak ve farkındalık kazandırmak amaçlanmaktadır. Bir çeşit Yeme bozukluğu olan Anoreksiya Nevroza yaşadığınızı düşünüyorsanız, profesyonel yardıma baş vurmak en uygun ve sağlıklı çözüm yolu olacaktır.’’

Kl.Psk. İlyada Gençer